Telefon Direkleri ve Ağaç: Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Bir Bakış
İstanbul’un sokaklarında yürürken, gözlerim sık sık telefon direklerine takılır. Bu direklerin çoğu ağaçtan yapılmış, yıllardır şehrin çeşitli köylerinden, mahallelerinden, parklarından geçiyor. Peki, telefon direkleri neden ağaçtan yapılır? Bu soruyu basit bir mühendislik tercihi olarak görebiliriz, ancak biraz derine inince, bu sorunun toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi daha geniş toplumsal bağlamlarla nasıl ilişkili olduğunu fark edebiliriz. Çünkü bu basit gibi görünen yapıların ardında, toplumsal yapımızın, farklı grupların birbirleriyle nasıl ilişki kurduğunu anlamamıza yardımcı olacak bir çok katman gizli.
Ağaç ve Doğa: Geleneksel Yöntemlerin Toplumla İlişkisi
Telefon direklerinin ağaçtan yapılmasının temel sebeplerinden biri, ağaçların doğayla olan güçlü bağlantılarıdır. İstanbul’un kaotik trafiğinde ve gürültüsünde bir durup bakmamızı sağlasa da, doğa ve insan arasındaki ilişki, birçok kültür için çok derin bir anlam taşır. Ağaçlar, tarihi boyunca toplumlar tarafından yalnızca fiziksel yapılar olarak değil, aynı zamanda simgesel bir anlamla da anılmıştır. Doğa ile kurduğumuz ilişki genellikle erkeklik ve kadınlık, güçlü ve zayıf olma gibi toplumsal kalıplara dayandırılır.
İstanbul’da yürürken, çoğu zaman bir telefon direğinin yanında bir grup kadın ve erkek, yaşadıkları zorlukları tartışırken ya da günün nasıl geçtiğini anlatırken gördüm. Kadınlar, sokaklarda daha temkinli ve dikkatli hareket etmek zorunda kalıyor. Çoğu zaman, sokakta yalnız başına yürümek bir kadının güvenliği için risk oluşturabiliyor. Ağaçtan yapılmış direkler de bu kadınların hayatta kalma stratejilerini etkileyebilir. Çünkü köylerde, kasabalarda veya İstanbul’un dış mahallelerinde kullanılan telefon direklerinin çoğu eski yöntemlerle yapılmış ve bazen bakımsız kalabiliyor. Bu, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin de bir yansımasıdır. Kadınların yaşadığı çevresel zorluklar, doğrudan onların sosyal hayatına yansıyor. Yani, ağaçtan yapılmış telefon direkleri, sadece eski yöntemlerin sonucu değil, aynı zamanda toplumun farklı kesimlerinin bu yapılarla olan ilişkisini de şekillendiriyor.
Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Perspektifinden Telefon Direkleri
Telefon direklerinin çoğunlukla ağaçtan yapılmasının bir başka boyutu da çeşitlilik ve sosyal adaletle ilgilidir. Ağaçlar, çeşitliliği ve doğadaki dengeyi simgeliyor gibi görünebilir. Ancak bu direklerin her yerde aynı şekilde kullanılmıyor olması, sosyal eşitsizlikleri, imkân farklılıklarını gözler önüne seriyor. Birçok şehirde, telefon direkleri genellikle daha az gelişmiş bölgelere, kırsal alanlara veya gecekondu bölgelerine yerleştiriliyor. Ağaç direklerin bakımının zorluğu ve maliyetinin düşük olması, bu yerleşim yerlerinde bir tercih olabilir. Ama bu durum, bir anlamda yoksulluğu ve gelişmemişliği simgeliyor.
İstanbul’un merkeziyle kıyaslandığında, daha gelişmiş mahallelerde metal direkler kullanılıyor. Bu direkler, daha dayanıklı, bakımı kolay ve uzun ömürlü oluyor. Bu, sosyal adaletin bir yansımasıdır; zengin semtlerde yaşayanların daha iyi altyapıya sahip olması, yoksul semtlerde yaşayanlardan farklı bir deneyim sunar. Bu sadece telefon direkleriyle sınırlı değil, aynı zamanda eğitim, sağlık, ulaşım gibi daha birçok alanda kendini gösteriyor. Yani, telefon direklerinin materyali, toplumdaki eşitsizliği simgeliyor olabilir.
Sokakta Gördüklerim: Günlük Hayatta Toplumsal Cinsiyet ve Eşitsizlik
Bir gün İstanbul’da, Beyoğlu’ndan Kadıköy’e giderken, telefon direklerinin sıralandığı mahalleleri gözlemliyordum. Her direk, bir şekilde geçmişin izlerini taşıyor gibiydi. Kadıköy’ün merkezine geldiğimde ise, yeni nesil metal direklerin oldukça temiz, bakımlı ve düzenli olduğunu fark ettim. Ama aynı durum, daha arka sokaklarda, evsizlerin ve göçmenlerin yaşadığı alanlarda yoktu. Bu mahallelerde, ağaçtan yapılmış direkler hâlâ bulunuyor. Metal direklerin “modernlik” ve “gelişmişlik”le ilişkilendirilmesi, aslında toplumsal cinsiyet ve sınıf farklarını da derinleştiriyor. Kadınlar ve çocuklar, daha az gelişmiş mahallelerde yaşarken, erkeklerin genellikle daha merkezi ve refah seviyesi yüksek bölgelerde olduğunu gözlemledim. Çeşitli sınıflar ve cinsiyetler, bu direklerin materyalinden de farklı şekilde etkileniyor.
Telefon direklerinin yapıldığı malzeme, toplumdaki eşitsizliği gözler önüne seriyor. Ağaçtan yapılan direkler, aslında bir yoksulluk simgesi gibi de algılanabiliyor. Ancak, bu direklerin hayatımıza etkisi yalnızca çevresel değil, toplumsal da bir mesele haline geliyor. İster sokakta yürürken, ister bir otobüste seyahat ederken fark ediyorsunuz ki, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından bakıldığında, bu basit yapılar bile derin bir anlam taşıyor.
Sonuç: Telefon Direkleri ve Sosyal Yapının Yansıması
Telefon direkleri, basit gibi görünen bir inşa türü olsa da, aslında toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet açısından çok şey anlatıyor. İstanbul sokaklarında her gün gördüğümüz ağaç direkler, sadece birer yapısal malzeme değil, aynı zamanda toplumsal yapıyı yansıtan birer sembol. Farklı mahallelerdeki direklerin farklı malzemelerden yapılması, o bölgelerdeki sosyal eşitsizlikleri ve insanların yaşadıkları zorlukları gözler önüne seriyor. Bu sebeple, telefon direklerinin neden ağaçtan yapıldığını sorgulamak, aslında toplumsal yapımızı sorgulamakla eşdeğer bir anlam taşıyor.